مدتی این مثنوی تأخیر شد[1]

از زیارت خواهران و برادران عزیز خوشبختم. بعد از تأخیر نسبتاً طولانی بحمدالله در دهه‌ی کرامت و در آستانه‌ی میلاد فرخنده حضرت علی‌ابن موسی الرضا ^{(علیه‌السلام)} جلسه صحیفه بازگشایی می‌شود. آرزو می‌کنیم که به‌زودی نمازجمعه هم در تهران بازگشایی شود. امروز ۱۲۵ روز است که در تهران نمازجمعه نداریم. جلسه ما هم همین‌طور شد و از اسفندماه مثل خیلی از برنامه‌های دیگر تعطیل شد تا امروز که در خدمت شما هستیم.

جایگاه ویژه شهدای هفتم تیر

حق‌شناسی اقتضا می‌کند در ابتدای جلسه از شهدای عزیز هفت تیر یاد کنیم؛ چراکه در محیط یاد و خاطره‌ی آنها و در مجاورت قتلگاه این شهیدان عزیز و سرافراز جلسه‌ی ما برگزار می‌شود. خداوند تبارک و تعالی از مجلس ما بهترین پاداش‌ها را به این ارواح مطهر و نورانی کرامت فرماید. هرچه از نهضت اسلامی و ماجرای تکان‌دهنده هفت تیر بیشتر می‌گذرد، قدر و مقدار و جایگاه این عزیزان بهتر شناخته می‌شود.

حادثه هفت تیر، انقلاب را بیمه کرد

مقطع هفت تیر، مقطع فراموش‌نشدنی از تاریخ انقلاب اسلامی است. خون مطهر این شهدای عزیز که به عدد شهدای کربلا بودند، برای سلامت نهضت و تطهیرش از ناخالصی‌ها و نفاق و اشکالات اساسی که در مرحله تأسیس پیش می‌آید، سرمایه‌گذاری شد. این خون‌های مطهر، نهضت را پاکیزه و خالص‌ و تطهیر کرد و به این ترتیب انقلاب وارد فضای تازه‌ای شد. لذا همه‌ی دوستداران نهضت اسلامی و طرفداران انقلاب مدیون خون‌های مطهر این شهدای عالی‌قدر هستند.

برای من و شما افتخار است که به مناسبت این محل و تشکیل جلسه‌مان، به یادشان باشیم. اکنون که در مجاورت قتلگاه شهیدان هستیم، از انوار قدسی ایشان استفاده ‌کنیم و از معنویتشان بهره ببریم.

شهید بهشتی، شهیدی نابغه و نظام‌ساز

یاد شهدای هفتم تیر الهام‌بخش است؛ مخصوصاً سیدالشهدای هفت تیر، حضرت آیت‌الله بهشتی. این شخصیت بزرگوار و فوق‌العاده ممتاز، به معنای دقیق کلمه نابغه، نخبه، خودساخته و دارای روحِ بزرگ و اخلاق فاضله، بهره‌مند از حماسه حسینی، شجاعت علوی، حکمت و بصیرت بود. آقای بهشتی ^{(رضوان‌الله‌تعالی‌علیه)} خیلی فوق‌العاده بودند؛ شخصیتی نظام‌ساز که فهم عمیق از معارف الهی، قرآنی و وحیانی و درک درست از اراده الهی برای تشکیل مجتمع اسلامی تراز داشت. جزو حلقه مؤسس نظام اسلامی بودند و سهم ممتاز و ویژه‌ای در تأسیس آن داشتند. به طور خاص در بخش دستگاه قضایی و فرایند نوشتن قانون اساسی و تصویبش و تدوین هندسه نظام اسلامی تأثیر گذاشتند. تعبیر هندسه نظام اسلامی را رهبر عزیز و عالی‌قدرمان در بیانیه گام دوم به کار بردند.

برای اولین بار بر اساس هندسه توحیدی و مبتنی بر روش اولیای خدا، نظامی را طراحی کردند؛ لذا طبیعی است که کار بزرگ و دشواری باشد؛ ولی بحمدالله از عهده‌اش برآمدند. همراه با امام راحل مؤسس و یاران رشیدشان و سرمایه‌گذاری‌های بزرگی که توسط امت شد، بعد از این‌همه سال‌ و عبور از فراز و نشیب‌ها و طوفان‌ها، این نظام همچنان برپا است و به حیات خود ادامه می‌دهد. با چنین امام و امتی توقع است که روزهای بسیار بهتری را هم به لطف خداوند متعال شاهد باشیم.

بُعد کمتر شناخته‌شده شهید بهشتی

در بین این شهدا شخصیت‌های بزرگی بودند که زندگی و تأثیرشان در جریان انقلاب جداگانه قابل مطالعه و بررسی است؛ ولی متأسفانه در معرفی آنان به نسل‌های جدید و جامعه، غفلت شده است و وظیفه خود را در این بخش به‌درستی انجام ندادیم. درباره شهید بهشتی می‌شود گفت که شخصیت علمی و وجه تشکیلاتی و اجتماعی ایشان بر وجه معنوی این بزرگوار غلبه دارد. اما بدانید که رمز ویژه موفقیت آقای بهشتی در همه‌ی ساحت‌های دیگر، معنویت ایشان است که خیلی فوق‌العادگی‌ دارد. این جهت شخصیت ایشان کمتر شناخته شده و ما می‌توانیم از معنویت ایشان بهره‌های وافر داشته باشیم. یکی از اهل معرفت که سابقه انس با حضرت آقای بهشتی داشتند و به رموز شخصیت ایشان آشنا بودند، در این زمینه نکته‌های نابی نقل کردند که برایم شیرین بود و احساس می‌کردم که خیلی تحت تأثیر شخصیت این بزرگوار هستم؛ زیرا ایشان جایگاه ویژه‌ای در ذهنیت من دارد. توضیحات ایشان برای من یک مقدار رمزگشایی کرد و فهمیدم که جنبه باطنی و معنوی، طهارت روح و زلالی شخصیت، و حظ وافر از معنویت و توحید، باعث موفقیت شهید بهشتی شد.

سعی کنید ایشان را بیشتر بشناسید، درباره زندگی‌اش مطالعه کنید و ارتباط معنوی و روحی خود را با این شهید عزیز تقویت کنید که در این صورت بهره‌های زیادی خواهید برد. اهل دقت می‌توانند از باطن ایشان خیلی بهره‌مند شوند. وجه سیاسی، اجتماعی، تشکیلاتی و جنبه‌های فرهنگی و علمی شخصیت ایشان، باعث شد بُعد معنوی و توحیدی‌شان کمتر شناخته شود. خیلی خوب است که به این بُعد هم توجه ‌کنیم و از آن بهره‌مند شویم.

ذی‌القعده، ماه اجابت دعا

ماهی که در آن قرار داریم، ماه پورنوری است. ماه ذی‌القعده از جمله ماه‌های حرام است. خداوند تبارک و تعالی شوق حج را در دل‌های همه‌ی ما زنده نگه دارد. آتش اشتیاق به زیارت خانه‌ی خدا را همیشه در دلتان برافروخته نگه دارید. این ماه جزو ماه‌های حج است که از این جهت هم برای ما الهام‌بخش است.

ماه ذی‌القعده معنویت فوق‌العاده‌ای دارد. مشهور به شهر الاجابه است و دعا در این ماه، خیلی قرین لطف الهی است و ذیل نام نورانی مجیب پروردگار متعال قرار می‌گیرد. البته دعا همیشه مستجاب است، منتها در ماه ذی‌القعده، مخصوصاً به خاطر ولادت باسعادت حضرت امام رضا ^{(علیه‌السلام)} به اجابت نزدیک‌تر است.

ذکری فوق‌العاده برای ماه ذی‌القعده

مراقبت عمومی و استفاده از ذکر شریفه یونسیه در این ماه مورد تأکید است. عدد خاصی برایش تعیین نمی‌کنیم. برای ذکرها عدد‌های خاص و آداب ویژه‌ای وارد شده که فعلاً به آنها کاری نداریم. همین مقدار که انسان مثلاً بعد از هر نماز واجب، به سجده رود و هر قدر که شوق داشت با این کلمات نورانی مأنوس باشد، کافی است. از خداوند تبارک و تعالی مدد بخواهیم و ذکر شریفه یونسیه را بگوییم که در فتوحات معنوی خیلی فوق‌العاده است. با همین ذکر نورانی در پیشگاه خدای متعال عذر بخواهیم و به مقام نزاهت پروردگار متعال توجه پیدا کنیم و حال خود را در یک جمله اعلام کنیم و بگوییم: «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ؛[2] معبودى جز تو نيست، منزهى تو، راستى كه من از ستمكاران بودم». از این واضح‌تر، روشن‌تر و دقیق‌تر زبان حالی نداریم. ظلم در اینجا، هم به معنای خاصش است و هم به معنای خروج از مرز بندگی. «كُنْتُ»، یعنی روش همیشگی من این بوده است. ویژگی ذکر یونسیه این است که به این تبیین وضعیت اکتفا می‌کند و اوضاع ما را سربسته نگه می‌دارد. در خودش هزاران دعا و درخواست نهفته دارد. شامل تمام ظلم‌ها، چه ظلم درباره خود و چه ظلم درباره دیگران می‌شود که همه‌ی اینها ذیل حق الله تبارک و تعالی قرار می‌گیرد.

چنین اعترافی نشان می‌دهد بنده به حال خودش وقوف دارد که همان خودشناسی است. هرچه انسان به مدد الهی در این خودشناسی پیش برود، بهتر می‌تواند استضائه کند و از لطف و انوار الهی بیشتر بهره‌مند شود. هرچه با یقین و اشراف و شناخت و توجه بیشتر به موقعیت خودش در نسبت با پروردگار متعال بگوید: «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ»، به همان اندازه بهره می‌برد.

اما جوابش چیست؟ «فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ؛[3] پس [دعاى] او را برآورده كرديم و او را از اندوه رهانيديم و مؤمنان را [نيز] چنين نجات مى‏دهيم». بشارت بزرگی است برای ماها که گرفتار تاریکی‌های تودرتو هستیم؛ به تعبیر قرآن: «ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا؛[4] تاريكي‌هايى است كه بعضى بر روى بعضى قرار گرفته است. هرگاه دستش را بيرون آورد، به‌زحمت آن را مى‏بيند». آن‌قدر گرفتار تاریکی است که خودش هم نمی‌تواند خودش را ببیند! اولیا که گرفتار حجاب النور هستند نیز با این جمله استغفار می‌کنند و از او نجات می‌طلبند.

برای خروج از حجاب طبیعت و حجاب غریزه و حجاب شهوت و حجاب خیال، انسان باید از این ادب یونسی بهره وافر داشته باشد. اگر این حال در ما شکل بگیرد، جواب ما را خواهند داد.

ارزش و اهمیت حالت انقطاع و راه رسیدن به آن

چنانچه کسی احساس کرد دارد غرق می‌شود و تضرع و ابتهال در پیشگاه خداوند متعال در پیش گرفت ـ حالتی که برای حضرت یونس اتفاق افتاد و در آن تاریکی حبس شد و دیگر دستش به جایی بند نبود ـ و حالت اضطرار در او شکل گرفت، قطعاً لطف خدای متعال و دستگیری حضرت حق شامل حال او می‌شود؛ چون دارد خدا را صدا می‌زند.

این وضعیت به صورت کاملاً مکشوف و آشکار در ورود به برزخ برای انسان پیش می‌آید. تمام اسباب منقطع می‌شود، ما را زیر خاک می‌گذارند و می‌روند. هر چیزی که انسان گمان می‌کرد برای او کمک‌کننده است، اعم از رفیق و پدر و مادر، همه دنبال کار خود می‌روند. اگر خدای متعال کمک کند که انسان آن حالت انقطاع را در ایام زندگی برای خودش بازسازی کند، خیلی پیش‌برنده است. برای همین گفته‌اند: «مُوتُوا قَبلَ اَن تمُوتُوا؛[5] بمیرید پیش از آنکه مرگتان فرارسد». قبل از اینکه آن اتفاق برایتان بیفتد، شما خودتان را در آن وضعیت قرار دهید. جسم انسان زیر خروارها خاک می‌رود و اطرافیان کاری نمی‌توانند بکنند. وقتی که نفس به شمارش می‌افتد نیز نمی‌توانند کاری بکنند. قرآن در این باره می‌فرماید: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ وَ أَنْتُمْ حِينَئِذٍ تَنْظُرُونَ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْكُمْ وَلَكِنْ لَا تُبْصِرُونَ فَلَوْلَا إِنْ كُنْتُمْ غَيْرَ مَدِينِينَ تَرْجِعُونَهَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِين؛[6] پس چرا آنگاه كه [جان شما] به گلو مى‌رسد، و در آن هنگام خود نظاره‌گريد، و ما به آن [محتضر] از شما نزديك‌تريم، ولى نمى‌بينيد. پس چرا اگر شما بى‏جزا مى‏‌مانيد [و حساب و كتابى در كار نيست]، اگر راست مى‏گوييد [روح] را برنمى‏گردانيد؟».

تمام دوستان و نزدیکانش هم جمع شوند، نمی‌توانند برایش کاری بکنند. وقتی اسباب منقطع شد، انسان می‌فهمد که چقدر خداوند به او نزدیک بوده است.

تصویر این انقطاع را تا می‌توانید برای خودتان برجسته سازید؛ زیرا باعث می‌شود به لطف حضرت حق و به عنایت پروردگار متعال، حالت اضطرار در شما شکل بگیرد. خود او گفته است: «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ؛[7] يا [كيست] آن كس كه درمانده را چون وى را بخواند، اجابت مى‏كند و گرفتارى را برطرف مى‏گرداند». اگر کسی از ما کمک بخواهد، جوابش را می‌دهیم و کمکش می‌کنیم. اگر به ما پناهنده‌ شود، به او پناه می‌دهیم. کسی که زیر خروارها خاک و در آستانه ورود به عالم دیگر است، به چه کسی می‌تواند پناهنده ‌شود؟ این حالت برای حضرت یونس در آن شرایط پیش آمده بود؛ وقتی در شکم ماهی بزرگ قرار گرفته بود، با حالت اضطرار خداوند متعال را با این کلمات مؤدبانه خواند: «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ». این دعا قرین اجابت است؛ چراکه در ادامه فرمود: «فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ؛[8] پس [دعاى] او را برآورده كرديم و او را از اندوه رهانيديم، و مؤمنان را [نيز] چنين نجات مى‏‌دهيم».

حالت اضطرار را در خودتان تقویت کنید و با این کلمات که توصیه کرده‌اند در سجده بگوییم، انس بگیرید. البته در هر وضعی گفته شود، خوب است؛ اما در سجده ورود دارد. مکرر بگویید تا اشتعال در شما شکل بگیرد.

ماه ذی‌القعده در این جهت خصوصیاتی دارد و جزو آداب سلوکی‌اش، انسِ با این ذکر نورانی است با توضیحاتی که عرض کردیم.

دو عمل مهم در ماه ذی‌القعده

برنامه یکشنبه‌های این ماه و نماز توبه‌ای که وارد شده، خیلی عجیب و آثارش خیلی شگفت‌انگیز است. بعد از خواندن آن نماز، واقعاً احساس می‌کنید که مورد عنایت قرار گرفته‌اید.

در تمام این ماه خودتان را در حالت زیارت حضرت رضا ^{(علیه‌السلام)} قرار دهید. هر روز حداقل صلوات خاصه آن حضرت را به قصد زیارت بخوانید. فضای ماه ذی‌القعده نسبت ویژه‌ای با این ولی الهی دارد. این را غنیمت بدانید. ایام زیارتی حضرت، در بیست‌وسوم این ماه و بیست‌وپنجم آن، روز دحو الارض است.

دو توصیه صحیفه‌ا‌ی از مقام معظّم رهبری

قبل از بررسی صحیفه، این نکته را بگویم که در ایام کرونا، رهبر حکیم و عالی‌قدرمان دو توصیه داشتند که هر دو صحیفه‌ا‌ی بود. همان ابتدای جریان کرونا، خواندن دعای هفتم را توصیه کردند. در جلسه دانشجویی نیز توصیه به دعای بیستم داشتند که مشهور به دعای مکارم الاخلاق است.

دعایی کوتاه برای قرار گرفتن در حصن الهی

وجود نازنین شما از کرونا و انواع و اقسام آسیب‌ها و افت‌ها و ویروس‌های ظاهری و باطنی محفوظ باشد. استاد ما می‌فرمودند که انسان در همه سال خوب است اول صبح سه بار بگوید: «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِي دِرْعِكَ الْحَصِينَةِ الَّتِي تَجْعَلُ فِيهَا مَنْ تُرِيدُ؛[9] خدايا مرا در پناه محكم خود بگير كه هركس را خواهى در آن جاى دهى». می‌فرمودند مثل زرهی انسان را حفظ می‌کند. ان‌شاءالله در این زره استوار الهی، وجود نازنین و خانواده‌ها و فرزندان عزیزتان در امان باشید.

یک امتحان دشوار، دقیق و همیشگی

دعای سی‌وپنجم صحیفه جزء دعاهای مختصر صحیفه هست، ولی از نظر معنا خیلی فوق‌العادگی دارد. برایش مقدمه مفصلی گفتیم و توضیحاتی دادیم. عنوان دعا این بود: «وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الرِّضَا إِذَا نَظَرَ إِلَى أَصْحَابِ الدُّنْيَا».

ما یک امتحان داریم که خاص، دقیق، سخت و دائمی است. دائماً روبرو می‌شویم با کسانی که بهره‌های ویژه‌ای از معیشت دنیایی دارند؛ مخصوصاً در زمانه ما این اتفاق بسیار می‌افتد؛ زیرا برخی با بالا و پایین رفتن قیمت‌ سکه و ملک و ارز، در مدت کوتاهی ثروتشان چند برابر ‌شد.

اگر انسان از این امتحان دائمی پیروز بیرون بیاید، خیلی رشد می‌کند، و چنانچه در این امتحان شکست بخورد، آسیب فراوانی می‌بیند. اگر نور توحید در وجود انسان باشد، با دیدن چنین افرادی دلش نمی‌گیرد و ناامید و افسرده نمی‌شود. مشاهده اصحاب دنیا که دارای بهره‌های زیاد دنیوی هستند، نه‌تنها برای او دلسردکننده، بازدارنده، ناامیدکننده و افسرده‌کننده نیست، بلکه برای او پیش‌برنده هم هست.

ویژگی‌های دعای سی‌وپنجم صحیفه

باید نرم‌افزار دعای سی‌وپنجم را در قلبتان نصب کنید. اگر نصب شد، نجات پیدا می‌کنید و این نگاه‌ها نه‌تنها برای شما بازدارنده نیست، بلکه پیش‌برنده است؛ چراکه ولی خدا در این دعا از قضا و حکم و تقدیر الهی پرده‌برداری می‌کند.

این دعا جزء دعاهایی است که از اوج شروع می‌شود و در همان ابتدا امام می‌فرماید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ رِضًى بِحُكْمِ اللَّهِ». وقتی سرّ قضا و تقدیر بر انسان آشکار می‌شود و می‌داند چیزی که در همه‌ی عالم جاری است، حکم و تقدیر الهی است که مبتنی بر عدل و حکمت است، وقتی این مبنا در وجود انسان شکل می‌گیرد، با دیدن افراد دارا نه‌تنها ناراحت نمی‌شود، بلکه شکر خداوند را به‌جا می‌آرود.

 «شَهِدْتُ أَنَّ اللَّهَ قَسَمَ مَعَايِشَ عِبَادِهِ بِالْعَدْلِ». آنی که در زیست مردمان در این عالم جاری است، مبتنی بر عدل الهی است. «وَ أَخَذَ عَلَى جَمِيعِ خَلْقِهِ بِالْفَضْلِ». همه سر سفره‌ی فضل پروردگار متعال نشسته‌اند. وقتی توانستی تقدیر الهی و حکم الهی و قضای الهی را در پیشانی این عالم ببینی و به آن ایمان بیاوری، حالتی که در قلب تو جوانه می‌زند، حالت رضایت از حضرت حق تبارک و تعالی است که شما را در مقام حمد قرار می‌دهد که قله عرفان اسلامی و عرفان الهی است.

در فرازهای بعدی می‌گویید خدایا کمکم کن شکر من بر آنچه از این معایش به من ندادی، مانند مسکن و لباس و خوراک و مال، بیشتر باشد از شکر من به آن چیزی که به من دادی. چه حال فوق‌العاده‌ای است!

رضا، مهم‌ترین میوه درخت توحید

در دعای سی‌وپنجم، امام ^{(علیه‌السلام)} روش موفقیت و پیروزی و نمره‌آوری را در این امتحان دائمی، به شما می‌آموزد؛ آن‌هم با نرم‌افزاری که برگرفته از توحید است و مبتنی بر فهم عالی از نظام احسن در جریان خلقت. چنانچه انسان بسط و قبض را به دست حضرت حق تبارک و تعالی ببیند و با این نگرش توحیدی حاکمیت عدل را بر تقدیر الهی و حکم الهی مشاهده کند، به یقین می‌رسد که آنچه خداوند برایش نوشته، خیر محض است. بنابراین به مقام رضا دست می‌یابد. این حالت رضایت در قلب انسان مثل یک گل خوشبو شکفته می‌شود. عالی‌ترین ثمره درخت توحید و خوشبوترین گل بوستان توحید، رضا است. از این شیرین‌تر و خوشگل‌تر و معطرتر در عالم نداریم.

امیدوارم خداوند تبارک و تعالی توفیق تحقق به حقیقت دعای سی‌وپنجم را به همه‌ی ما کرامت فرماید.