خیلی خوشحال هستم که بحمدالله توفیق پیدا کردم در جمع باصفا و نورانی شما که اجتماع دل‌های پاک و نیت‌های خالص و همت‌های بلند و انقلابی است، در استان سربلند و ولایت‌مدار زنجان حضور یابم. بحمدالله فضای جلسه‌ی ما حسینی است و از این جهت نشاط باطنی خاصی را در خود احساس‌ می‌کنم. خوش به حال شما که استانتان با اجتماع عظیم برای سَرور و سالار شهیدان شناخته شده است.

به وجود، صفا، حیا، عفاف، نجابت و همت‌های بلند شما افتخار‌ می‌کنیم. به بزرگان آموزش و پرورش استان که در جلسه تشریف‌فرما هستند، داشتن دانش‌آموزان عزیز، مؤمن، انقلابی و باصفایی همچون شما را تبریک‌ می‌گوییم و از حضور مدیرکل محترم، معاونان ارجمند و مدیرکل کانون پرورش فکری استان تشکر‌ می‌کنیم که زینت‌بخش جمع ما شدند.

ما و سایر عزیزان، از برنامه‌ی خیلی خوب شما فیض بردیم. آقای رضاخانی‌ می‌فرمودند که این برنامه، ساخته و پرداخته‌ی خود بچه‌ها بوده و ما در آن دخالتی نکرده‌ایم. وقتی بزرگ‌تر‌ها دخالت‌ می‌کنند، کار، نامناسب‌ می‌شود؛ ولی وقتی خود شما و با سلیقه‌ی خودتان و مخصوصاً خانم‌ها کار‌ می‌کنند، برنامه‌ها خیلی خوب ارائه ‌می‌شود.

از مربیان عزیز و بزرگوارمان هم تشکر‌ می‌کنم که در جلسه حضور دارند و همراه دانش‌آموزان عزیز از راه‌های دور و نزدیک تشریف‌فرما شدند. بچه‌های زنجان نیز به بچه‌های شهرستان‌ها خیر مقدّم ویژه‌ می‌گویند.

از مضامین برنامه‌هایی که شما ارائه و اجرا فرمودید، استفاده‌ می‌کنم و چند جمله را خدمت‌تان تقدیم‌ می‌کنم.

زنجان، استانی که با فعالیت قرآنی شناخته می‌شود

در آغاز این جلسه از تلاوت قرآن کریم فیض بردیم و آیاتی که تلاوت شد، از سوره‌ی مبارکه‌ی ملک بود که سوره‌ی سال اتحادیه است. قرار شد جمعاً با این سوره انس بگیریم و معانی و مضامین آن را کار کنیم. من مطمئن هستم که بیشتر شما سوره‌ی مبارکه‌ی ملک را حفظ کرده‌اید.

یکی از شاخصه‌های استان زنجان در کشور ما کار قرآنی است. از دیرباز فعالیت‌های قرآنی در این استان با شور خاصی برقرار بوده و الان هم بحمدالله برقرار است.

پنج آیه‌ی نخست سوره‌ی ملک که تلاوت شد، همراه با جلوه‌های بصری و تصویر‌های خوب بود. البته ترجیح‌ می‌دهیم که تلاوت‌کننده زنده اجرا کند. اگر ما آقایان در این جلسه نبودیم، حتماً دختر خانم‌ها، هنرنمایی خاصی در تلاوت قرآن‌ می‌داشتند؛‌ اما حیا و عفاف دخترانه باعث شد که از این روش استفاده کنید و ما این را‌ می‌پسندیم؛ آفرین بر شما! ولی در جلسات خودتان حتماً با صوت خودتان و به صورت زنده تلاوت کنید.

خداوند به خاطر آفرینش تو به خود آفرین گفت

خدای متعال در این چند آیه، درباره‌ی ملک خودش سخن‌ می‌گوید. سوره‌ی ملک چنین آغاز می‌شود: «تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ؛ بزرگوار [و خجسته] است آن‌كه فرمانروايى به دست او است». هر چه در کرانه‌های هستی وجود دارد، به دست قدرت او است. دست، علامت و نشان قدرت و توان محسوب‌ می‌شود. تعبیر بعضی استادان این است که‌ هستی به دست بی‌دست خداوند است.

«وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ؛ و او بر هر چيزى توانا است». انتهای آیه‌ی نخست به قدرت بی‌انتها و بی‌کرانه‌ی حضرت حق تصریح‌ می‌کند. خدای متعال به خودش آفرین گفته است. ما هم از این کلمه استفاده‌ می‌کنیم؛ اما کلمه‌ی «تَبارَک» در قرآن کریم معنای فراتری دارد. در قرآن کریم یک مورد دیگر هم هست که خدای متعال به خودش مبارک‌باد گفته است: «فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ؛[1] آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است». در آنجا خدای متعال به خاطر آفرینش انسان به خودش مبارک‌باد‌ می‌گوید و خود را با نام «احسن ‌الخالقین» معرفی‌ می‌کند که معنای خوب و الهام‌بخشی برای انسان دارد. «احسن الخالقین» الهام‌بخش «احسن المخلوقین» است؛ چراکه قرآن زمانی گفت خدا بهترین آفرینندگان است که انسان آفریده شد.

در سوره‌ی ملک بیان‌ می‌شود که کرانه‌های هستی به دست قدرت خدا و تحت قدرت او است. با استمداد از آیات قرآنی استفاده می‌شود که در ملک هستی، «انسان» به طور خاص مورد افتخار خدای متعال است؛ همان موجودی که نسخه‌ و لوح فشرده‌ی هستی است؛ یعنی همه‌ی آنچه در ملک خداوندی هست، در انسان هست و خود شما، لوح فشرده‌ی تمام هستی و ملک الهی هستید.

بیرون ز تو نیست آنچه در عالم هست...[2]

از این جهت باید به همه‌ی شما تبریک بگوییم؛ زیرا نام شما در فهرست «احسن المخلوقین» کتاب هستی نوشته شده است و این خیلی لذت دارد و حالت سرمستی و بی‌قراری در انسان ایجاد‌ می‌کند. شما کلمه‌ی مبارک خدای متعال هستید و وجود شما در کتاب هستی، کلمه‌ا‌ی الهی است که به قلم «احسن الخالقین» نوشته شده است.

انتظار خداوند از انسان

ما در چرخه‌ی هستی‌ می‌میریم و زنده‌ می‌شویم تا به حیات دنیایی می‌رسیم. در اینجا هم مرگ سراغ ما‌ می‌آید و ما را به عالم بعدی منتقل‌ می‌کند و آنجا هم یک بار دیگر‌ می‌میریم و زنده‌ می‌شویم و این چرخه همچنان ادامه دارد. خدای متعال، فلسفه‌ی این چرخش و شدن را در آیه دوم سوره‌ی ملک بیان می‌دارد که خیلی لطیف است: «الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ؛ همان‌كه مرگ و زندگى را پديد آورد تا شما را بيازمايد كه كدامتان نيكوكارتريد و او است ارجمند آمرزنده». خدای متعال مرگ و زندگی را خلق کرده و شما را در زندگی، در معرض امتحان قرار داده و از شما فرآورده‌ی وجودتان را‌ می‌خواهد که، بهترین عمل است. کلمه‌ی «احسن» خیلی خوش‌ساخت و نشانه‌ی زیبایی ظاهری و باطنی است.

خدا فهم، ذهن، اعضا، جوارح و امکانات به شما داده است و حال‌ می‌خواهد ببیند با استفاده از این ظرفیت، چه فرآورده‌ای تقدیم او‌ می‌کنید. او برای شما سنگ‌تمام گذاشته و در صورتگری ظاهر و باطن شما، بهترین‌ها را انجام داده است؛ حال از شما توقع بهترین عمل را دارد. مسابقه‌ای بین شما انسان‌ها برقرار کرده که متن آن بهترین عمل است و‌ می‌خواهد ببیند کدام‌یک از شما در این مسابقه موفق خواهید شد. قرآن به‌خوبی در سوره‌های ملک، مؤمنون و تین‌ این مسئله را بیان داشته است.

میدان، میدانِ حیات شما است و تا هستید، فرصت دارید؛ که البته فرصتی کوتاه است. در این میانه، در دوره‌ی جوانی همه‌ی حسن‌ها به هم گره‌ می‌خورد. زرنگ‌ها باید از این فرصت، خیلی خوب استفاده کنند. در این دوره خدا از شما بهترین سخن، انتخاب، فعالیت، درس خواندن، تلاش در انجمن اسلامی، فعالیت میدانی و خدمت به دیگران را انتظار دارد. پس هنرمندانه زندگی کنید.

قدرت‌نمایی خداوند در آفرینش آسمان‌ها

سوره‌ی مبارکه‌ی ملک، انسان را به تماشا دعوت می‌کند. جناب لسان الغیب در غزلیات خود، کلمه‌ی نظربازی را به همین معنا استفاده‌ کرده است. اما تماشای چه چیزی؟! تماشای هستی و ملک خداوندی. خداوند در آیه سوم سوره‌ی ملک می‌فرماید: «الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَّا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِن تَفَاوُتٍ؛ همان‌كه هفت آسمان را طبقه‌طبقه بيافريد. در آفرينش آن [خداى] بخشايشگر، هيچ‌گونه اختلاف [و تفاوتى] نمى‌‏بينى». در ادامه‌ی آیه دعوت‌ می‌کند که نگاه خود را تیز کنید: «فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ؛ باز بنگر، آيا خلل [و نقصانى] مى‌‏بينى». خدای متعال، عظمت هستی خود را به رخ بهترین مخلوقش می‌کشد و سپس به آسمان‌ها اشاره می‌کند.

سوره‌ی مبارکه‌ی ملک، دعوت به دانش نجوم و مشاهده‌ی ملک لایزال و بی‌کران خدای متعال است. یکی از کارویژه‌های انسان، تماشای ملک خداوندی است. پس ماه و خورشید و آسمان و ستاره‌ها را ببینید. همه‌ی اینها آسمان اول یا آسمان دنیا است. خدا‌ می‌گوید: من هفت آسمان خلق کردم و شما‌ می‌توانید به آنها راه یابید، اما فعلاً همین آسمان را تماشا کنید که با چراغ‌ها برای شما زینت داده شده است.

من جزء عشّاق آسمان هستم و زمانی که تهران هستم، حسرت‌ می‌خورم که چرا آسمان تهران به خاطر روشنایی و غبار از دست رفته است. شهر خود ما آسمان شفافی دارد. اگر به شهر‌های اطراف، نظیر ابهر بروید، خواهید دید که در آسمان چه خبر است. بشر با رادیوتلسکوپ‌ توانسته ستاره‌هایی را با فاصله‌ی چهارده میلیارد سال نوری ببیند. خورشید، هشت دقیقه‌ی نوری با ما فاصله دارد که 150 میلیون کیلومتر‌ می‌شود. یک قدم آن طرف‌تر به ستاره‌ی آلفا‌ می‌رسید که در آسمان ما دیده نمی‌شود. ان‌شاءالله بشر به آنجا خواهد رسید که سفینه‌ای طراحی کند و با سرعت نور در فضا سیر کند؛ به ما بشارت این را داده‌اند. اگر با آن سفینه حرکت کنید، طی فاصله‌ی ما تا خورشید، هشت دقیقه و تا آلفا، چهار سال و تا شباهنگ، نه سال زمان خواهد برد و تا ستاره‌ی قطبی، هشتاد سال. الان هشتاد سال جزء عمر‌های طولانی شده و شما اگر از بدو تولد با سرعت نور حرکت کنید، شاید موفق شوید در عرض هشتاد سال به ستاره‌ی قطبی برسید.

یک شب، ستاره دنباله‌داری به نام آستین را رصد کردیم که گردش فلکی آن هر 2500 سال یک بار از آسمان ما است. دفعه‌ی قبل که آمده چه کسانی بوده‌اند و اکنون ما هستیم و دفعه‌ی بعد چه کسانی بر روی زمین خواهند بود؟!

چنانچه آن سفینه را داشته باشی و یک میلیون سال هم خدا به شما عمر دهد، تازه به دیواره‌ی کهکشان می‌رسی! من آن شب به گوشه‌ای از آسمان خیره بودم و درباره‌ی چهارده میلیارد سال نوری می‌اندیشیدم‌. چه ملکی خدا در برابر چشمان بشر نهاده است؟!

بگذریم...

خدای متعال‌ می‌فرماید: آیا در این تماشا، بی‌نظمی‌ مشاهده می‌کنید؟! هر چه دقت کنید، جز نظم چیزی نمی‌بینید. بشر‌ می‌تواند خسوف را تا یک میلیون سال آینده پیش‌بینی کند؛ چون این مجموعه، هماهنگ و بر اساس قانون آفریده شده است. تو ای انسان به دستگاهی برای تماشا، تحلیل و فهم مجهز شدی تا از رهگذر این تماشا به خودت برگردی. خدای متعال در سماوات هفت‌گانه‌ی وجود تو چه کرده است؟! «أَفَلَا تُبْصِرُونَ؛[3] آيا نمي‌بينيد؟». امیدوارم که خداوند این تماشا را به همه‌ی ما روزی کند.

یک انجمن و انجمنی نمونه

خانم محمدی یک دختر تراز انجمن اسلامی است و من باید به استان شما از این بابت تبریک بگویم. ایشان در این جلسه مجری بودند و در محضر رهبر عزیز هم افتخار سخنگویی از طرف بچه‌های انجمن اسلامی را پیدا کردند. ایشان نماد هستند و البته از این افراد در انجمن اسلامی کم نیستند. از ایشان هم تشکر‌ می‌کنم که شروع خوبی داشتند و نکته‌های خوب و قابل استفاده‌ای بیان فرمودند. در فهم و حجاب و اخلاق هم بهترین هستند. ان‌شاءالله خدا ایشان و شما را که بهتر از ایشان هستید، حفظ بفرماید.

اتحادیه‌ی استان زنجان یک نماد در بین مربیان دارد که اگر بخواهم به ایشان نمره بدهم، نمره‌ی عالی‌ می‌دهم. به خانم چرمی واقعاً باید ماشاءالله گفت که مربی تراز ما هستند و علاوه بر سِمت مربی‌گری، مدیریت استان را هم بر عهده دارند. من صمیمانه از ایشان تشکر‌ می‌کنم. از بیانات کوتاه ایشان استفاده کردیم. در مجموعه‌های دیگر معمولاً باید پشت تریبون گزارش کار بدهند و از فعالیت‌ها بگویند، اما این کار را به علم و آگاهی مخاطبان، از جمله بنده واگذار کردند.

یکی از دختر خانم‌ها هم قطعه‌ای اجرا کردند که ما از بخش فارسی آن بهره‌مند شدیم. برخی‌ می‌گویند: باید زبان آذری را فرا بگیریم؛‌ زیرا نکیر و منکر با زبان آذری صحبت‌ می‌کنند و زبان آذری، زبان اهل بهشت است! گذشته از شوخی، حلاوت و شیرینی زبان شما فوق‌العاده است و مدیحه‌سرایی اباعبدالله با این زبان، در قلب انسان خیلی نفوذ‌ می‌کند؛ هرچند معانی کلمات را متوجه نشویم. خدای متعال در زبان شما نمک قرار داده و این ویژگی پیامبران و اولیای الهی است. ان‌شاءالله از این حلاوت و نمک استفاده کنید و حقش را ادا نمایید. حقش، سرودن برای اسلام، اهل‌بیت و امام و رهبری است. آنچه را برای این کمترین گفتید، متوجه نشدم؛ اما حتماً لایق آن نیستم. از خانم فتحی نیز تشکر‌ می‌کنم.

اهمیت سرود در ترویج معارف انقلاب

برای گروه سرود که از مدرسه‌ی متوسطه‌ی اول سیزده آبان است، مدام ماشاءالله‌ می‌گفتم. متن سرود همان‌طور که خانم محمدی گفتند، خوب بود، و اجرا هم خوب و فنی بود. شما‌ می‌توانید در سرود، خیلی خوب کار کنید. آقای ما همه‌ی فضیلت‌ها را دارند و نه فقط واجبات رهبری، بلکه مستحبات رهبری را هم دارند که یکی از آنها، زبان آذری است. ایشان شاعر، استاد شعر و سخن هستند. ما فراوان شاعر داریم، اما شاعری که در فن ادبی استاد باشد، کم داریم.

در جلسه‌ی سالانه با شعرا، به مناسبت رحلت حمید سبزواری ^{(رحمت الله علیه)}، وارد موضوع سرود شدند و بحث سرود‌های انقلاب را مطرح کردند. همه‌ی شعر‌های آقای سبزواری به سرود‌های انقلاب اسلامی تبدیل شده که خیلی فوق‌العاده است. آقا آنجا توصیه کردند که مجدداً در مورد سرود‌های انقلاب کار شود. شما بچه‌های انقلاب اسلامی ان‌شاءالله در این زمینه خوب فعالیت کنید؛ زیرا سرود، یک رسانه‌ی رسانا است. قطعه‌ای که اجرا شد، هفت یا هشت دقیقه بود، اما همه‌چیز در آن گنجانده شده و از ولایت و شهادت و رهبری تا ایران و تعلق به وطن و آرمان‌های شهدا و امام عصر در آن آمده بود. کار‌هایی از این‌دست را زیاد انجام دهید.

نعمت عظیم زندگی در زمانه‌ی انقلاب اسلامی

شما فرزندان انقلاب اسلامی هستید و این کلمه‌ی بسیار بزرگی است. خدای متعال از خزانه‌ی لطف و کرم و محبت خود که نسبت به شخص جنابعالی داشته، رویش، تولد و زمانه‌ی حیات شما را در عصر انقلاب اسلامی قرار داده است. این نعمت، جای شکر فراوان دارد و من اگر جای شما بودم، بعد از این جلسه سجده‌ی شکر به جا می‌آوردم یا دو رکعت نماز شکر‌ می‌خواندم.

اخیراً یک فیلم سینمایی با عنوان یتیم‌خانه‌ی ایران پخش‌ می‌شود؛ فرض کنید ما در آن زمان زندگی‌ می‌کردیم، چه بر سرمان می‌آمد؟! خدای متعال به لطف و کرم خود، حیات شما را در عصر انقلاب اسلامی رقم زد که عصر آزادی، عزت، معنویت، شکوه، سرافرازی و هنرنمایی انسان و ایثار و طلوع دوباره‌ی بشر و ولادت ارزش‌ها است؛ ارزش‌هایی که استان شما با آن شناخته شده است.

غرب در آستانه‌ی فروپاشی است

استعمار چه به روز ملت ایران عزیز آورده بود؟! الان هم با آنکه دیگر قدرتی ندارند، دست بر‌نمی‌دارند. نه انگلیس و نه آمریکا دیگر چنین قدرتی ندارند و آن هیبت فروریخته است. من یک بار در لندن شاهد این صحنه بودم که در یک میدان که مربوط به عصر بریتانیای کبیر است، نقشه‌ی بریتانیای کبیر را گذاشته بودند و می‌گفتند: خورشید در مستعمرات بریتانیا غروب نمی‌کند. الان از آن امپراتوری بزرگ چیزی باقی نمانده است. امروز بزرگ استعمار و لات آنها، آمریکا است؛ همانند لات‌های قدیم که دستمال و زنجیر داشتند و عربده‌ می‌کشیدند. ما برای ملت آمریکا خیلی متأسف هستیم. ترامپ، در انتخابات اخیر، از ذات و واقعیت تمدن آمریکایی رونمایی کرد. بچه‌های عزیز ما برای نمایشگاه‌های مدرسه‌ی انقلاب دستشان خیلی پر است و کافی است افشاگری‌های دو نامزد ریاست‌جمهوری آمریکا را فهرست کنند. در آمریکا فقر چه‌ می‌کند؟ چهل میلیون کارتن‌خواب دارند. در مورد فساد اخلاقی چیزی نگوییم، بهتر است. مجسمه‌ی بی‌اخلاقی و فساد، به کاخ سیاه راه پیدا‌ می‌کند و خاک بر سر چنین ملتی که مظهر فساد،‌ می‌شود رئیس‌جمهورشان.‌

آنجا رئیس‌جمهور یعنی رهبر و همه‌ی قوا زیر نظر رئیس‌جمهور قرار دارد. قدرت رئیس‌جمهور به حدی است که اوباما‌ می‌گفت: فلان مصوبه‌ی کنگره را وتو‌ می‌کنم. اما دیگر برای آنها چیزی باقی نمانده و در حال فروپاشی هستند. در صدر انقلاب، اتحاد سوسیالیستی شوروی فرو ریخت و اکنون در آستانه‌ی چهل‌سالگی انقلاب، امپریالیسم غرب و در صدر آن آمریکا، و نیز اتحادیه‌ی اروپا در حال فروپاشی است. ما در این میانه باید خودمان را جمع کنیم.

خدای متعال، مبانی قدرت، عزت، شکوه، مهر، رحمت، عاطفه و زیرساخت‌های حیات طیبه را از طریق انقلاب اسلامی به ایران عزیز هدیه کرده و چشم بشریت اکنون به ملت و رهبر عزیز ما دوخته شده است.

گاهی انسان اعتقاد خود را مرور‌ می‌کند و گاهی به‌عنوان یک ناظر صحبت‌ می‌کند. به‌عنوان یک ناظر‌ می‌گویم که چشم همه‌ی مستضعفان دنیا ـ چه در غرب و چه در شرق ـ به ملت ما است. در همه‌جا، نخبگان و فهمیده‌ها متوجه ایران و حرکت بزرگ انقلاب اسلامی هستند. اما ای داد که خودمان غافل هستیم!

مأموریت بزرگ انجمن‌های اسلامی

مأموریت انجمن‌های اسلامی این است که زندگی در عصر انقلاب اسلامی را بفهمند، تجربه و تحلیل کنند، سپس معرفی و حفاظت کنند. آقا وقتی‌ می‌گویند: شما افسران جنگ نرم هستید، چنین توقعی از شما دارند. ذهن قوی خود را به میدان بیاورید و با خردی که خدا به شما داده است و با توجه به توفیق زیست در عصر انقلاب اسلامی، این دوران را خوب بشناسید و آسان از کنار آن نگذرید. حجت خدا برای نسل و عصر ما تمام است. شهدای جنگ تحمیلی، مدافع حرم و شهیدان هسته‌ای، حجت‌های خدا بر ما هستند. آنها که اغلب جوان بودند، حاضر شدند جان خود را برای این پدیده‌ی مبارک هدیه کنند.

وقت را غنیمت بشمارید و مخصوصاً فرصت جوانی در دوران انقلاب اسلامی را قدر بدانید و نگذارید به غفلت بگذرد. باید انقلاب اسلامی را بشناسید، تجربه و درک کنید، سپس با هنرمندی، به دیگران معرفی کنید. من فکر‌ می‌کنم حتی نسل جدید باید انقلاب اسلامی را به نسل ما هم معرفی کند؛ چراکه گاهی گذشته‌ها یادمان می‌رود و از نعمت انقلاب غافل می‌شویم. شما باید ما را از این غفلت بیرون آورید و ذکر و یاد داشته باشید. در مرحله‌ی بعد آن را صیانت و حفاظت کنید. فراموش نکنید که مأموریت بچه‌های انقلاب، خودسازی و دگرسازی است.

ویژگی‌های انجمن اسلامی مطلوب

بچه‌های انجمن اسلامی هیچ‌گاه خود را به رخ نمی‌کشند و «أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنينَ»، یعنی فروتن، خاضع، صمیمی، مهرورز و کارگشا هستند. بچه‌های انجمن اسلامی ادعا نمی‌کنند؛ بلکه خدمت‌ می‌کنند و خودشان را پایین می‌بینند و از وجود آنان، صفا و مهربانی‌ می‌بارد. فهم خود را با رسانه‌ی مهربانی به قلب سایر بچه‌ها‌ می‌فرستند؛ چراکه هیچ‌چیز رساتر از مهربانی نیست. رسانه‌ی اصلی آقای ما، مهربانی‌ است. با مهربانی و فروتنی و البته حکمت و دانش و بینش، پیام‌های انقلاب را به سایر بچه‌ها برسانید و آنها را بیدار کنید. در مقابل بیداری با مهر، بیداری با قهر است. پدر گاهی ممکن است از این نوع بیداری استفاده کند. گاهی خودم همین شیوه را البته در مورد پسرم به کار می‌برم! گاهی لازم است از مشت و... استفاده شود؛ اما مادر وقتی بچه را صدا‌ می‌کند، با مهر و نوازش و بوسیدن است که تأثیرش نیز بیشتر است.

همه‌ی شما را به خدای مهربان‌ می‌سپارم.