فضیلت و برکات ماه ذی‌القعده

به توفیق الهی وارد ماه ذی‌القعده شده‌ایم؛ ماهی از بزرگ‌ترین ماه‌های الهی که از ماه‌های حرام به شمار می‌رود و سرشار از الطاف و عنایات خاص الهی است. همان‌گونه که مستحضر هستید، طلوع حضرت شمس‌الشموس، انیس النفوس، امام علی بن موسی الرضا ^{(علیه‌آلاف‌التحیة‌والثناء)}، از افق این ماه مبارک بوده و همین برای عظمت و برکت این ماه کافی است.

علاوه بر این، در آغاز این ماه خداوند متعال جهان ما را به نور طلعت حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} منور فرموده است؛ بانویی که از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین فرزندان اهل‌بیت ^{(علیهم‌السلام)} محسوب می‌شود و جایگاهی بی‌نظیر در میان امامزادگان دارد. این هم‌زمانی مبارک زمینه‌ساز دهه کرامت شده است؛ دهه‌ای که به زیبایی میان این دو میلاد نورانی قرار گرفته و به عنوان فرصتی معنوی برای تعمیق ارتباط با این انوار قدسی شناخته می‌شود. بحمدالله این دهه در جامعه ما جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده و مؤمنین، مساجد و هیئات از آن بهره می‌برند. امید است به برکت این دو مولود عزیز، خدای متعال این دهه و تمامی ایام ما را مملو از برکت، سلامت و توفیق قرار دهد.

اعمال و توصیه‌های معنوی ماه ذی‌القعده

یادآوری می‌کنم که برای روزهای یکشنبه این ماه اعمال ویژه‌ای وارد شده است؛ از جمله استغفار با کیفیت خاص، غسل، و نمازی که آثار فراوانی برای آن ذکر شده است. عزیزان از هم‌اکنون برای این برنامه‌ها تدارک ببینند. این اعمال وقت زیادی نمی‌گیرد ولی آثار شگفت‌انگیزی دارد و از عطایا و هدایاى پیامبر عزیز ما ^{(صلی‌الله‌علیه‌وآله)} برای مؤمنان است.

همچنین اهل سیر و سلوک با اصطلاح «چله موسویه» آشنا هستند که از ابتدای این ماه آغاز می‌شود و با دهه اول ذی‌حجه کامل می‌گردد. همان‌گونه که در آیه «وَ أَتْمَمْناها بِعَشْر»[1] آمده است، این چله اشاره به میقات حضرت موسی ^{(علی‌نبیناوآله‌وعلیه‌السلام)} دارد که آغاز آن در ذی‌القعده و تکمیلش در ذی‌حجه است. بهره‌گیری از این فرصت معنوی، زمینه ارتقاء مراقبت‌ها و توجهات معنوی ما را فراهم می‌کند.

ارتقاء مراقبت‌های معنوی

شایسته است مؤمنان از این ایام برای بالابردن سطح مراقبت‌های خود بهره ببرند؛ چه در ارتباط با قرآن کریم، چه در زیارت اولیای الهی و چه در توسلات و حضور قلب در برابر خدای متعال. این ماه، ماه تقویت ارتباط با چشمه‌های فیض الهی است و زیارت قبور ائمه ^{(علیهم‌السلام)} و امامزادگان بزرگوار نیز از مصادیق آن به شمار می‌آید.

پیشنهاد می‌شود اهل صحیفه و کسانی که با دعای عهد صبحگاهی مانوس هستند، یک برنامه منسجم برای قرائت روزانه این دعا تا پایان دهه اول ذی‌حجه ترتیب دهند. همان‌طور که می‌دانید، در روایت آمده است که اگر کسی چهل روز پیاپی با این دعا روز خود را آغاز کند، برکات بسیاری شامل حالش خواهد شد.

دعای عهد، با عبارت «اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيم‏» آغاز می‌شود و دعایی است سرشار از اسرار و نکات عمیق، که ما را به ساحت حضرت ولی‌الله الاعظم ^{(ارواحنافداه)} نزدیک می‌کند. امیدوارم با همت جمعی، این برنامه معنوی از همین فردا صبح آغاز شود و تا عید قربان ادامه پیدا کند؛ البته بهتر است پس از آن نیز استمرار یابد، ولی دست‌کم این چله را پاس بداریم.

این چند نکته به عنوان یادآوری از برکات و فرصت‌های ماه ذی‌القعده مطرح شد. سخن بسیار است اما به همین مقدار بسنده می‌کنیم تا ان‌شاءالله هم گوینده و هم شنونده بهره‌مند شوند. امید است به فضل الهی، عمل به این توصیه‌ها موجب رشد معنوی و برکات فراوان برای همگان باشد.

عظمت مقام حضرت فاطمه معصومه ^{(علیهاالسلام)} در زیارتنامه حضرت رضا ^{(علیه‌السلام)}

اگر بخواهیم به عظمت مقام و رفعت شأن حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} و جایگاه بلند این بانوی بزرگ نزد خدای متعال و اولیای الهی پی ببریم، بهترین راه مراجعه به زیارتنامه‌ای است که حضرت علی بن موسی‌الرضا ^{(علیه‌السلام)} برای ایشان انشاء فرموده‌اند.

به ندرت پیش می‌آید که حجت خدا، امام معصوم ^{(علیهم‌السلام)}، برای کسی غیر از معصومان – یعنی غیر از حجج الهی – زیارتنامه‌ای تدوین کند. این خود نشان‌دهنده یک اتفاق بسیار مهم و نشانه‌ای از عظمت آن شخصیت است. حضرت رضا ^{(علیه‌السلام)} برای این بانوی بزرگوار، که عطیه‌ای الهی و بی‌نظیر در رتبه خودشان است، چنین زیارتنامه‌ای انشاء کرده‌اند.

زیارتنامه‌ای سرشار از معارف عالیه

صرف همین مسأله که امام ^{(علیه‌السلام)} زیارتنامه‌ای برای حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} نگاشته‌اند، دلالتی روشن بر عظمت مقام ایشان دارد. اما زمانی که به متن این زیارتنامه مراجعه می‌کنید، حقیقتاً عظمت این بانو روشن‌تر می‌شود. زیارتنامه حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} حاوی معارف بسیار عمیق و گران‌بهایی است و اگر با دقت، تأمل و تدبر به آن نگاه کنیم، به بزرگی این شخصیت نورانی پی خواهیم برد.

همه ما بارها مشرف شده‌ایم و زیارت کرده‌ایم، اما گاهی نیاز است انسان با توجه و دقت بیشتری به این مضامین عالی نگاه کند. این موضوع خود می‌تواند محور یک مباحثه و شرح مفصل قرار گیرد که بنده نیز به فراخور فرصت، گاه برخی مضامین این زیارتنامه را شرح داده‌ام.

«عارفاً بحقها»؛ معیاری برای قبولی زیارت

یکی از فرازهای بسیار مهم، سخن امام رضا ^{(علیه‌السلام)} است که فرمودند: «مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّة؛[2] هر کس او را زیارت کند در حالی که به حقش آشنا باشد، بهشت بر او واجب می‌شود.»

این تعبیر «عارفاً بحقها» نکته‌ای ظریف و بسیار مهم است. ما این مضمون را درباره خود ائمه ^{(علیهم‌السلام)} می‌بینیم؛ مثلاً در زیارت امام رضا ^{(علیه‌السلام)} نقل شده که اگر کسی ایشان را زیارت کند و «عارفاً بحقه» باشد، یعنی بداند به زیارت امام و ولی خدا آمده، این زیارت بهشت را تضمین می‌کند.

جالب این است که این تعبیر درباره حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} نیز آمده است. یعنی اگر کسی ایشان را با معرفت به حقشان زیارت کند، بهشت برای او حتمی است. این نشان‌دهنده آن است که این بانو از نظر رتبه ولایی بعد از مقام امام ^{(علیه‌السلام)} چیزی کم ندارد.

مقام عصمت حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)}

اصطلاحی میان اهل معرفت رایج است که می‌گویند: «تالی‌تلو معصوم»؛ یعنی شخصی که در رتبه‌ای بسیار نزدیک به معصوم قرار دارد. حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} نه تنها چنین جایگاهی دارند، بلکه بنا بر روایت امام رضا ^{(علیه‌السلام)} که فرمودند: «مَنْ زَارَ الْمَعْصُومَةَ بِقُم‏...» لقب «معصومه» نیز توسط حجت خدا به ایشان داده شده است و این خود دلیلی است بر دست‌یابی ایشان به مقام عصمت. البته عصمت مراتبی دارد؛ مرتبه‌ای که مختص اولیای کامل و حجج الهی است و جایگاه ولایت کلیه الهیه به آن مربوط می‌شود، اختصاص به معصومان دارد. اما از این متن برمی‌آید که حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} به مرتبه‌ای از عصمت نائل شده‌اند که بسیار والا و ارزشمند است و همین تعبیر بسیار گرانبهاست.

مقام نورانیت؛ جایگاهی فراتر از امامزادگی

این مسأله فقط امامزادگی نیست. بحمدالله ما امامزادگان بسیاری داریم، اما در میان آن‌ها معدود افرادی هستند که به مقام نورانیتی خاص، که متصل به ولایت کلیه الهی است، دست یافته‌اند. این نورانیت ویژه، ذیل همان مقام ولایت تعریف می‌شود.

از جمله این شخصیت‌ها می‌توان به حضرت زینب کبری ^{(سلام‌الله‌علیها)}، حضرت عباس ^{(علیه‌السلام)}، حضرت علی‌اکبر ^{(سلام‌الله‌علیه)} و حضرت عبدالعظیم حسنی ^{(علیه‌السلام)} اشاره کرد. اما بی‌تردید حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} صدرنشین این جایگاه است.

آنچه این مقام نورانی را روشن می‌کند، همان زیارتنامه‌ای است که امام رضا ^{(علیه‌السلام)} انشاء فرموده‌اند. البته علاوه بر این، روایات فراوانی از جمله از امام صادق ^{(علیه‌السلام)} داریم که سال‌ها پیش از تولد حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} بشارت داده‌اند به وجود چنین شخصیتی و دفن او در قم، و اینکه زیارت او از فضیلتی عظیم برخوردار است.

شفاعت گسترده حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)}

ظرفیت شفاعت حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} بسیار عجیب و عظیم است. شفاعت نشان‌دهنده آن رتبه ولایی و باطنی است که بر اساس ایمان افراد به اولیای الهی تعلق می‌گیرد.

هر مؤمنی به برکت ایمانش در پیشگاه خداوند جایگاهی دارد و می‌تواند به دیگر مؤمنین امداد برساند. ممکن است یک مؤمن بتواند فقط یک نفر دیگر را شفاعت کند، یعنی با نور ایمان خود کم‌وکاستی‌های او را جبران کند تا او نیز اهل بهشت شود.

اما دایره شفاعت هر چه بزرگ‌تر باشد، نشان‌دهنده عظمت مقام ایمانی آن فرد است. مثلاً علمای ربانی ظرفیت شفاعت‌شان بسیار بالاست؛ گاه روایات بیان می‌کنند که این علما می‌توانند هزاران نفر را شفاعت کنند. شهداء نیز ظرفیت شفاعت گسترده‌ای دارند و می‌توانند گروه‌های بزرگی را با خود به بهشت ببرند.

اما وقتی به حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} می‌رسیم، روایات می‌فرمایند که همه شیعیان به برکت ایشان می‌توانند وارد بهشت شوند. این یعنی نورانیت و سرمایه معنوی حضرت معصومه آن‌قدر عظیم است که کم‌وکاستی تمام شیعیان، از اولین تا آخرین نفر، به واسطه ایشان جبران می‌شود.

این مقام بی‌نظیر نشان‌دهنده جایگاه بلند حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} در عالم ملکوت و نزد خداوند متعال است. ان‌شاءالله همه ما بتوانیم با معرفت و شناخت به حق ایشان، بهره‌مند از شفاعت و نورانیت این بانوی بزرگ باشیم.

مراتب بهشت و شفاعت درون بهشتی

در این متن زیارتی، نکته‌ای بسیار لطیف و قابل تأمل مطرح شده است. این نکته آن است که یک مرحله، مربوط به ورود به بهشت است. مؤمنان پس از ورود به بهشت، در مراتب و درجات مختلفی جای می‌گیرند؛ بهشت دارای مراتبی بی‌شمار است، «الی ما شاءالله» درجات دارد. هر مؤمنی در جایگاه و درجه خود قرار می‌گیرد؛ درجه‌ای بالاتر از درجه دیگر، و این سلسله مراتب تا رسیدن به قله ادامه دارد. همان‌گونه که در قرآن کریم آمده است: «هُمْ دَرَجاتٌ عِندَ اللَّهِ»[3] و «لَهُمْ دَرَجاتٌ»[4].

تعبیر «هُم دَرَجات» البته معنای بزرگ‌تری دارد؛ زیرا در این آیه برخی نه‌تنها دارای درجه‌اند، بلکه خود وجودشان درجه‌ای نزد خدای متعال است.

اشاره به شفاعت در مراتب بهشت

نکته مهم این است که در این متن زیارتی، حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} به این معنا اشاره دارند که مؤمنان ساکن بهشت – آنان که به لطف الهی راه به بهشت یافته‌اند – می‌توانند به شفاعت حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)}، درجات بهشتی خود را ارتقا دهند. به تعبیر دیگر، ممکن است مؤمنی در مرتبه‌ای از بهشت باشد که توان و شایستگی زیارت سیدالشهداء ^{(علیه‌السلام)} را نداشته باشد؛ هرچند در بهشت است، اما شرف حضور نمی‌یابد.

اما به شفاعت حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)}، در خود بهشت این امکان برای او فراهم می‌شود که به دیدار اباعبدالله الحسین ^{(علیه‌السلام)} یا امیرالمؤمنین ^{(علیه‌السلام)} مشرف گردد. این همان «فی الجنة» است؛ یعنی شفاعتی که در خود بهشت برای ارتقاء درجات مؤمن صورت می‌گیرد. شخص زائر با این جمله خطاب به حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} عرض می‌کند: «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنة»؛ یعنی: «به لطف خدا و شفاعت شما به بهشت وارد شده‌ام، اما به درجات پایین قانع نیستم، در بهشت نیز برایم شفاعت کن». این شفاعتِ درون بهشتی، خود باب مهم و لطیفی از معارف اهل‌بیت ^{(علیهم‌السلام)} است.

آداب زیارت و مقدمات ورود به حرم مطهر

این متن زیارتی، دستورالعمل‌هایی ارزشمند نیز برای زیارت حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} ارائه می‌دهد. نخستین توصیه این است که زائر هنگام ورود، لحظه‌ای توقف کند و بگوید: «العظمة لله»، سپس 34 مرتبه «الله‌اکبر»، 33 مرتبه «سبحان‌الله» و 33 مرتبه «الحمدلله» بگوید و پس از آن وارد حرم شود. این آداب، همان دستورالعمل‌هایی است که در زیارت دیگر ائمه ^{(علیهم‌السلام)} نیز توصیه شده است.

سلام به انبیاء و اولیاء در حرم

پس از ورود، زائر از حضرت آدم ^{(سلام‌الله‌علیها)} آغاز می‌کند و به تمامی انبیاء بزرگ و پیامبران اولواالعزم سلام می‌فرستد، تا می‌رسد به وجود مقدس پیامبر اعظم ^{(صلی‌الله‌علیه‌وآله)}. سپس نوبت به سلام دادن به ائمه ^{(علیهم‌السلام)} می‌رسد؛ از امیرالمؤمنین ^{(علیه‌السلام)} تا وجود مبارک ولی‌الله الأعظم ^{(ارواحنافداه)}، همگی را یکی‌یکی سلام می‌کند.

جالب اینجاست که همه این سلام‌ها در حرم مطهر حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} انجام می‌شود؛ محضری که جایگاهی معمولی نیست و اسراری عظیم در آن نهفته است.

سلام خاص به ولی‌الله الأعظم و حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)}

سپس، یک سلام ویژه به حضرت ولی‌الله الأعظم ^{(ارواحنافداه)} عرضه می‌شود که اهمیت ویژه‌ای دارد. آنگاه زائر، سلام به حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} را آغاز می‌کند: «السلام علیک یا بنت رسول‌الله»، و در ادامه با ذکر این نسبت‌ها: «بنت رسول‌الله، بنت امیرالمؤمنین، بنت فاطمة و خدیجه، بنت الحسن و الحسین». سپس به تعابیری چون «یا بنت ولی‌الله، یا أخت ولی‌الله، یا عمة ولی‌الله» می‌رسد تا به عبارت «بنت موسی بن جعفر» ختم می‌شود که نسبت تام حضرت به والد ارجمندشان را بیان می‌کند: «و رحمة‌الله و برکاته».

درخواست‌های معنوی و آرزوی همنشینی در بهشت

پس از سلام‌ها، زائر درخواست‌های معنوی خود را مطرح می‌کند: «السلام علیک عرّف‌الله بیننا و بینکم فی الجنة». یعنی زائر خود را در بهشت می‌بیند و از خداوند می‌خواهد که در آنجا در جوار حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} و تحت تربیت و عنایت ایشان باشد. سپس دعا می‌کند: «وحشرنا فی زمرتکم، وأوردنا حوض نبیکم، وسقانا بکأس جدکم من ید علی بن أبی طالب صلوات‌الله علیکم».

در ادامه، درخواست فرج و گشایش کلی مطرح می‌شود: «أسأل‌الله أن یرینا فیکم السرور والفرج» که اشاره به ظهور حضرت حجت بن الحسن المهدی ^{(علیه‌السلام)} دارد و همان سرور و گشایش عظمایی است که با طلوع خورشید ولایت الهی محقق خواهد شد.

تقرب به خدا و پیمان با اهل‌بیت ^{(علیهم‌السلام)}

در پایان، زائر با این جملات پیمان خود را محکم می‌کند: «أتقرب إلی‌الله بحبکم، والبراءة من أعدائکم، والتسلیم إلی‌الله راضیاً به غیر منکر ولا مستکبر، وعلی یقین ما أتی به محمد وبه راضٍ، نطلب بذلک وجهک یا سیدی».

این عبارات، اوج توحید و ولایت‌مداری است که زائر در پرتو زیارت حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} اظهار می‌دارد.

مقام تسلیم و رضا

در این سه جمله که در آغاز بیان شد، تمامی مقاصد اهل معرفت و مسیر سلوک معنوی ذکر شده است. جمله‌ی «أَتَقَرَّبُ إِلَى اللهِ بِحُبِّکُمْ، وَالْبَراءَهِ مِنْ أَعْدائِکُمْ، وَالتَّسْلِیمِ إِلَى اللهِ»، اساس سیر و سلوک است. این جمله‌ها به قله‌ی سیر و مقصد نهایی اشاره دارند. در واقع، «راضِیاً بِهِ» که در این عبارت آمده است، اشاره به مقام تسلیم و مقام رضا دارد. در سیروسلوک معنوی، مقام تسلیم و رضا به منزله‌ی منزل پایانی است که انسان به آن می‌رسد.

درک مقام یقین

در این مسیر، انسان باید به مقام یقین برسد. این یقین نه تنها در مورد آنچه که از پیامبر اکرم ^{(صلوات‌الله‌علیه)} آمده است، بلکه با رضایت کامل در دل و روح انسان آمیخته می‌شود. در جمله‌ای که می‌گوید «وَعَلَى یَقِینِ مَا أَتى بِهِ مُحَمَّدٌ وَبِهِ راضٍ»، انسان با تمام وجود به حقیقت و آموزه‌های پیامبر ایمان دارد و با رضایت کامل این آموزه‌ها را می‌پذیرد. این نوع یقین، یقین روحانی است که با آرامش و رضایت همراه است.

دعا برای رضایت خدا و آخرت

آنگاه که به مقام رضا رسیدید، در می‌یابید که باید برای رضایت خداوند و دست یافتن به سرای آخرت دعا کنید. در دعای «اللّهُمَّ وَرِضَاکَ وَالدَّارَ الْآخِرَهَ»، درخواست از خداوند نه تنها برای رضایت اوست بلکه درخواست برای رسیدن به سرای آخرت در محیط رضای خداوند است. در قرآن کریم در آیه «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ»[5] و «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَر»[6] به این مقام اشاره شده است. انسان در این مقام به دنبال رضای خداوند و سرای آخرت است که بهترین جایگاه برای انسان است.

شفاعت حضرت فاطمه ^{(سلام‌الله‌علیها)}

در ادامه دعا، به حضرت فاطمه زهرا ^{(سلام‌الله‌علیها)} خطاب می‌شود: «یَا فاطِمَهُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّهِ». این خطاب به حضرت فاطمه زهرا ^{(سلام‌الله‌علیها)} به نوعی یادآوری مقام والای ایشان است. کلمه‌ی «فاطمه» یادآور حقیقت عظیم و باعظمت حضرت فاطمه است که تمام نعمت‌های معنوی اهل بیت از اوست. این‌جا که وارد می‌شوید، در واقع دفتر نمایندگی حضرت فاطمه است، جایی که شفاعت، هدایت، و نور معنوی آن حضرت به شما می‌رسد. حضرت فاطمه زهرا ^{(سلام‌الله‌علیها)} نه تنها مادر امامان معصومین است، بلکه در پیشگاه خداوند مقام و جایگاه ویژه‌ای دارد.

مقام حضرت فاطمه در پیشگاه خداوند

در دعای حضرت رضا ^{(علیه‌السلام)} به حضرت فاطمه زهرا ^{(سلام‌الله‌علیها)} نیز اشاره می‌شود: «فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ»، یعنی حضرت فاطمه زهرا مقام ویژه‌ای در نزد خداوند دارند. این تعبیر خاص نشان‌دهنده‌ی جایگاه منحصر به فرد حضرت در پیشگاه الهی است. امام رضا ^{(علیه‌السلام)} با این بیان به ما یادآوری می‌کند که مقام حضرت فاطمه ^{(سلام‌الله‌علیها)} برای انسان‌ها قابل درک نیست و فقط خداوند است که از عظمت ایشان آگاه است.

عاقبت به خیری و سعادت در دنیا و آخرت

در نهایت، زمانی که انسان به مقام یقین و رضا می‌رسد، باید از خداوند بخواهد که عاقبت به خیری را نصیب او کند. در دعای «اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَخْتِمَ لِی بِالسَّعادَهِ»، درخواست از خداوند برای آن است که سعادت نهایی نصیب انسان شود و این سعادت نه تنها در آخرت، بلکه در همین دنیا نیز به او داده شود. این نوع درخواست از خداوند به معنی این است که انسان خواستار کامل‌ترین سعادت است که در نهایت به آن دست یابد.

تعبیر «السعاده» و رسیدن به سعادت کامل

سعادت درجات و مراتب مختلفی دارد. وقتی گفته می‌شود «أَنْ تَخْتِمَ لِی بِالسَّعادَهِ»، منظور از «السعادة»، سعادت کامل است. این بدین معنی است که تمام خوشبختی‌ها به فرد می‌رسد و به مقام «السعید» می‌رسد. شخص با این دعا خواهان آن است که نه تنها به سعادت برسد بلکه به تمامی درجات آن دست یابد. این تعبیر بسیار لطیف است و برای من شخصاً، در حرم مطهر معمولاً این دعا را دو بار می‌خوانم: یک بار به صورت اصلی و بار دیگر به اضافه‌ی «بالشهادة» تا این دعا به تکمیل خود برسد.

مفهوم «فَلَا تَسْلُبْ مِنِّی مَا أَنَا فِیهِ» و درخواست حفظ شرافت معنوی

در این بخش از دعا، هنگامی که انسان در محضر حجت الهی و در حضور حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} قرار دارد، خواسته‌ی خود را از خداوند مطرح می‌کند. «فَلَا تَسْلُبْ مِنِّی مَا أَنَا فِیهِ» بدین معناست که شخص از خداوند درخواست می‌کند تا آن حال خوب و معنوی که در آن قرار دارد از او گرفته نشود. این حال ممکن است به واسطه‌ی زائر بودن حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} ایجاد شده باشد که در روایات آمده است که خداوند به زائران حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} گناهانشان را می‌بخشد و به آنان وعده‌ی بهشت می‌دهد.

دعای قرآنی و اهمیت استقامت در مسیر هدایت

در این بخش، این آیه قرآن در نظر گرفته می‌شود که می‌فرماید: «رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا»[7]. این دعای خردمندان است که از خداوند درخواست می‌کنند که پس از هدایت‌شان از راه منحرف نشوند. چرا که پس از دریافت هدایت، انسان با ابتلائاتی مواجه می‌شود که در مسیر ایمان او قرار می‌گیرد. این ابتلائات برای مؤمنین مانند تغذیه‌ای است که خداوند از آن‌ها می‌خواهد تا به ثبات قدم در ایمان برسند.

تأثیر بلاها و ابتلائات در مسیر رشد معنوی

در این قسمت، به تشبیهی از روایات اشاره می‌شود که خداوند بندگانش را با بلاها تغذیه می‌کند. مانند آن‌که مادر با شیر خود بچه‌اش را تغذیه می‌کند. ابتلائات همانند غذای معنوی برای مؤمنان است که موجب رشد و تعالی روحی آن‌ها می‌شود. این موضوع می‌تواند به شکل استعاره‌ای به فرد کمک کند تا مشکلات را به عنوان فرصتی برای رشد معنوی و تقویت ایمان خود ببیند.

لزوم حفظ حال معنوی و ارتباط با خداوند

در دعا درخواست می‌شود که فرد آن حال خوب و شرافت معنوی که به واسطه‌ی ایمان و توفیق الهی به دست آورده است، از او گرفته نشود. این همان چیزی است که در آیات مختلف قرآن آمده است: «إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا»[8]. این استقامت در ایمان است که در مواجهه با ابتلائات، فرد را قادر می‌سازد که در مسیر خود باقی بماند و از آن رشد کند.

اختتام دعا و درخواست از خداوند

در بخش پایانی دعا، از خداوند خواسته می‌شود که این دعا را با کرم، عزت، رحمت و عافیت خود قبول کند. همچنین در پایان، بر پیامبر اسلام و اهل بیت ایشان درود فرستاده می‌شود. این بخش از دعا نشان‌دهنده‌ی درخواست درونی فرد برای رسیدن به آرامش در نزد خداوند است. با این دعا، فرد نه تنها از حضرت معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} شفاعت می‌خواهد، بلکه از خداوند می‌خواهد تا او را در مسیر سعادت و نیکبختی هدایت کند و از این راه بهره‌مند شود.

در نهایت، پس از بیان تمام درخواست‌ها و آرزوها، در این دعا تسلیم کامل در برابر اراده‌ی الهی به نمایش گذاشته می‌شود. این تسلیم، آن‌گونه که در قرآن و روایات آمده است، نشان‌دهنده‌ی راضی بودن به قضای خداوند است و موجب دستیابی به مقام رضاء و رضایت از خداوند خواهد بود.

معرفی روز دختر به مناسبت ولادت حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)}

این یادآوری به مناسبت ولادت عزیز اول ماه ذی‌قعده، حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} است. به طور خاص، امروز با توجه به این مناسبت، بحثی در مورد "روز دختر" و اهمیت آن مطرح می‌شود. با دقت و حسن سلیقه، این روز به عنوان روز دختر معرفی شده است. این معرفی نه تنها از یک اتفاق اجتماعی یا فرهنگی است، بلکه مستند به روایات متعدد و برخی آیات شریفه قرآن است.

اهمیت دختران در نگاه اسلامی و روایات

خداوند تبارک و تعالی برای دختران جایگاه ویژه‌ای در نظر گرفته است. پیامبر عزیز ما در کلمات‌شان از این حقیقت پرده‌برداری کردند که دختران در خانواده‌ها یک نعمت الهی هستند. حضرت محمد ^{(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)} فرمودند: «این دختری که در این خانواده متولد می‌شود، یک گل بهشتی است.» این جمله بیانگر این است که دختران در این خانه‌ها با خود حضور رحمت الهی را می‌آورند و باید خانواده‌ها قدر آنها را بدانند. این مفهوم را با روایات مختلف و حتی در مورد تعداد دختران نیز می‌توان مشاهده کرد. مثلا اگر خداوند دو دختر به کسی عطا کند، در روایات آمده است که چه نعمتی است و اگر سه دختر عطا کند، این نعمت مضاعف خواهد بود. پیامبر اکرم ^{(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)} همچنین می‌فرمودند: «من ابوالبنات هستم، پدر دخترها هستم.»

اهمیت تربیت دختران در شکل‌گیری جامعه

این که در روایات داریم که دختران به منزله حسنات هستند، به معنای آن است که جایگاه دختران در جامعه بسیار مهم است. تربیت صحیح دختران به عنوان عمود خانواده‌های آینده است. امروز یک دختر بچه ممکن است، اما فردا این دختر به عنوان همسر و مادر در جامعه نقش‌آفرینی خواهد کرد که هیچ‌چیز قابل مقایسه با آن نیست. در روایات آمده است که حضرت علی ^{(علیه‌السلام)} به فردی که از ایشان پرسید «من به چه کسی خدمت کنم؟»، فرمودند: «مادر، مادر، مادر». چرا که مادر در تربیت نسل‌های آینده نقشی حیاتی دارد. بنابراین، دختران در آینده تعیین‌کننده هستند و مسیر زندگی انسان‌ها از همین جا رقم می‌خورد.

لزوم تربیت صحیح دختران در جامعه

ما به عنوان جامعه باید به این نکته توجه کنیم که روز دختر تنها یک مناسبت اجتماعی نیست که بخواهیم در آن مراسمی برگزار کنیم یا هدیه‌ای بدهیم. بلکه این روز باید به رسمیت شناختن هویت قدسی و آسمانی دختران باشد. باید در تربیت، مسیر رشد، حفظ عفت و پاکدامنی و ارتقاء اخلاقی و معنوی دختران برنامه‌ریزی صحیح صورت گیرد. این یک پیام هویتی است که باید در جامعه منتقل شود و نه صرفاً یک اقدام ظاهری یا تشریفاتی.

تهدیدات اجتماعی و ضرورت مراقبت از دختران

با این وجود، نباید فراموش کرد که دشمنان و شیاطین همواره تلاش می‌کنند تا این هویت و جایگاه دختران را تهدید کنند. آن‌ها در تلاش‌اند که دختران را از این مسیر درست تربیت و رشد منحرف کنند. در این راستا، باید مراقب تهدیدات فرهنگی و اجتماعی بود و به دخترانمان کمک کنیم تا با هویت دینی و اسلامی خود رشد کنند.

دعا برای جامعه دختران

در پایان، باید از خداوند تبارک و تعالی بخواهیم که دختران جامعه ما را از پیروان حضرت فاطمه معصومه ^{(سلام‌الله‌علیها)} قرار دهد و از آفت‌ها و تهدیدات حفظ کند. برای عزیزانی که خداوند متعال به آن‌ها دختر عطا کرده، دعا می‌کنیم که قدر این نعمت را بدانند و برای کسانی که این نعمت را ندارند، از خداوند درخواست می‌کنیم که به آن‌ها روزی کند. به ویژه دختران عزیز حاضر در این جلسه را که شنیدیم از نواده شهداء و اهل حفظ قرآن هستند، مشمول لطف و عنایت خاص خداوند قرار دهد.

در این شب و روز مبارک، به تمام دختران عزیز حاضر در جلسه و آن‌هایی که این مطلب را می‌خوانند، تبریک عرض می‌کنیم. خداوند آن‌ها را از بهترین راه‌ها و مسیرها به سوی کمال رهنمون سازد.

«والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.»