دیدار با اعضای اتحادیه در بام ایران

خدای متعال و مهربان را سپاس‌گزاریم که توفیق داد در نشست سوم قرارگاه ملی پسران عزیزمان در شهرکرد که بام ایران است، حضور پیدا کنیم. من از میزبانان برنامه که عزیزان اتحادیه‌ی استان چهارمحال و بختیاری هستند، تشکر می‌کنم. همچنین از دوستانی که مقدّمات برنامه را در شورا و دفتر مرکزی فراهم کردند و نیز از آقایان ملکی و علامتی، صمیمانه سپاس‌گزارم.

بعد از آن دیدار پر خاطره‌ای که بحمدالله عزیزان با رهبر عزیز و عالی‌قدر داشتند، این اجلاس شکل گرفت تا درباره موضوعات گوناگون، از جمله دیدار با ایشان، با همدیگر صحبت کنند.

از جناب آقای میری نیز تشکر می‌کنم که هم خودشان نکاتی را مطرح کردند و هم برنامه‌ای چیدند که خیلی سریع دوستان ما موفق شدند مطالبشان را مطرح سازند. از فردفرد دوستان هم که نکات خوبی را بیان کردند، چه در مورد فضای کلان آموزش و پرورش و چه در مورد اتحادیه و استان‌ها، تشکر می‌کنم.

فضیلت و مسئولیت انتساب به امام صادق (علیه السلام)

جلسه‌ی ما در آستانه‌ی شهادت مولایمان امام صادق (علیه السلام) تشکیل می‌شود و به طور طبیعی معطوف به توسل به آن حضرت است که نه افتخار شیعه و اسلام، بلکه افتخار بشریت هستند. انسانیت می‌تواند به سبب وجود امام صادق (علیه السلام) برای همیشه به خودش ببالد. ما هم مخصوصاً به خاطر شرف انتساب به آن بزرگوار به عنوان شیعه‌ی جعفری، افتخاری بزرگ و البته مسئولیت بسیار بزرگ‌تری داریم؛ چراکه فرموده‌اند: «إنَّکمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إلَينا کونُوا لَنا زَيْناً وَ لا تَکونُوا عَلَيْنا شَيْناً؛[1] اي شيعيان، شما به ما منسوب هستيد، پس مايه زينت ما باشيد، نه مايه آبروريزي ما». جایگاه علمی و اخلاقی و معنوی و اقتصادی شیعیان باید در حدی باشد که برای ائمه (علیهم السلام) زینت باشند. وظیفه ناشی از انتساب به امام صادق (علیه السلام) بر عهده‌ی همه‌ی ما هست و فردفرد ما باید سعی نماییم این نسبت را حفظ کنیم. جامعه‌ی ما نیز که یگانه جامعه‌ی شناخته‌شده به این نسبت در جهان است، باید این جایگاه را برای خود حفظ کند. خوشبختانه انقلاب اسلامی این باب را برای ما باز کرد که بتوانیم در این مسیر قدم برداریم. به لطف خدای متعال تاکنون گام‌های خوب و بلندی برداشته‌ایم و گام‌های بلندتری نیز در پیش است.

مجموع برنامه‌های جمهوری اسلامی و شعار امسال نیز در همین مسیر است. رهبر عزیز و حکیم و ژرف‌اندیش ما، جامعه‌ی ما را به سمت قدرت شایسته و توان مناسبی پیش می‌برند که محصول سلسله‌ اقداماتی از جمله در حوزه‌ی اقتصاد است تا قدرت ملی را افزایش دهد و بتواند رسالت جهانی خود را در مقدّمه‌سازی برای ظهور و تحقق جامعه‌ی مهدوی که آرمان همه‌ی بشریت است، انجام دهد.

جمع‌بندی رهنمود‌های امام صادق (علیه السلام)

با جمع‌بندی مجموعه‌ی رهنمود‌های امام صادق (علیه السلام) و توقعاتشان از دوستان و رهروان و ارادتمندانشان، به چند نکته‌ی اصلی و کلیدی می‌رسیم که همه‌ی ما و مخصوصاً جوانان باید در مسیر خودسازی و دیگرسازی به این نکات اهتمام داشته باشند.

1. پرورش عقل

نخستین مسئله، پرورش عقلی است. حضرت فرمودند: «اصحابی اهل الْحِجى و اهل التقی»؛ دو رکن این بیان نورانی، عقل و تقوا است. حضرت فرمودند دوستان من دو ویژگی دارند: یکی خردمندی و دیگری تقوا است. همیشه حسرت می‌خوریم که وقت نیست این روایت رمزگشایی شود. اینکه چرا این دو رکن کنار هم قرار گرفته است، نکته بسیار مهمی است. تقوا هم از دل خرد می‌جوشد و متکی بر خرد و بصیرت و فهم درست است. بین عقل و دانش نسبت خاصی برقرار است و این‌طور نیست که هر عالمی، عاقل باشد. بسیاری از عالمان، جاهل هستند؛ چنان‌که در روایت داریم: «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ وَعِلْمُهُ مَعَهُ لاَ يَنْفَعُهُ؛[2] چه‌بسا دانشمندی که جهلش او را از پای درآوَرَد و دانش او همراهش باشد، اما سودی به حال او نداشته باشد». ما عالم بی‌خرد هم داریم! عقل روشن‌بین است که موقعیت انسان را درباره خودش و سایر موجودات و هستی، کشف می‌کند. عقل،‌ یعنی این نسبت‌شناسی و کشف و صیانت آن. تفکر، عقل را پرورش می‌دهد، و تقوا آن را رشید می‌سازد. به عبارت دیگر، رشد دوم عقل در پرتو تقوا محقق می‌شود.

2. عفت شکم و شهوت

در مورد تقوا، دو مسئله در کلمات امام صادق (علیه السلام) مطرح شده است. حضرت فرمودند: «همانا شیعه جعفر (امام صادق) کسى است که شکم و فرج خود را از گناه نگهدارد».[3] یکی از جلوه‌های تقوا، عفت به معنای صیانت و حفاظت از قوا است. غریزه می‌تواند کل خوشبختی انسان را بر باد فنا بدهد و اگر کنترل و مراقبت نشود و بهداشت آن رعایت نگردد، کل سعادت انسان را بر باد می‌دهد و به تعبیری از آفت‌های بهاره، یعنی دوران جوانی و نوجوانی است.

آفت‌های بهاره، تمام محصول زراعت و باغ را خراب می‌کند. ما درخت زردآلوی بسیار جالبی در منزلمان در دماوند داریم. این درخت ما امسال به‌قدری گل داده بود که هیچ جای خالی نداشت و زردآلوی آن هم خیلی خوش‌مزه و فوق‌العاده شیرین است. اواخر اسفند به آفت بهاری مبتلا شد و درختی که چتر گل بود، از تمام شکوفه‌هایش، فقط یک دانه به ثمر رسید که آن‌هم ناقص بود.

این آفت بهاره است. در حالی که اگر آفت در تابستان بیاید، میوه‌ها لکه پیدا می‌کند، اما قابل استفاده است. در نوجوانی و جوانی، بعضی از آفت‌ها همین بلا را به سر شخص می‌آورد. چنانچه کسی در جوانی گرفتار انحراف جنسی شود، دیگر به او امیدی نیست یا امید خیلی کمی هست؛ چراکه دانش و معنویت و قداست خود را خراب می‌کند. اصلاحش ممکن است اما خیلی سخت است و اگر بی‌بند و باری‌های پیشرفته برای او ایجاد شود، از دست می‌رود.

3. راستگویی و امانتداری

در روابط اجتماعی، امام صادق (علیه السلام) روی دو مسئله خیلی حساسیت نشان می‌دهند. اولین مورد صدق و مخصوصاً صدق الحدیث، یعنی راست گفتن است و دومین مورد هم امانت و امانت‌داری است. اگر کسی همین دو مورد را در روابط اجتماعی خود رعایت کند، شخصیت او خیلی پیشرفته می‌شود. دروغ، هیچ چیزی از فضیلت‌ها باقی نمی‌گذارد و از آفت‌هایی است که کل فضائل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. صدق، رئیس الفضائل است و سایر فضیلت‌ها را با خود می‌آورد.

4. اقامه نماز اول وقت

در ارتباط با خدای متعال، آن چیزی که امام (علیه السلام) در مورد شیعیان و دوستان خود خیلی تأکید دارند، نماز است. واقعاً در نماز چه خبر است که این قدر بر آن تأکید شده است؟! در لحظه‌ی شهادت، آخرین جمله‌ی حضرت این بود: «هرکس نماز را سبک بشمارد، به شفاعت ما دست نخواهد یافت».[4] این نفی نسبت است؛ یعنی چنین شخصی دیگر به ما ربطی ندارد. البته منظور از نماز، نماز در وقت، به جماعت و با حضور قلب و خشوع است.

5. بلندپروازی در امور معنوی

حضرت در روایتی دیگر به چنین مضمونی اشاره کردند که شیعیان ما بلندهمت و بلندپرواز هستند و افق‌های خود را خیلی بزرگ می‌گیرند. حضرت در روایتی کمرشکن فرمودند: «از شیعیان ما نیست کسی که در شهری با هزاران ساکن زندگی می‌کند ولی کسی از او با تقوا‌تر پیدا شود».

البته این یک مثال است و روایت حضرت، عالم‌تر و کارآمد‌تر و... را هم شامل می‌شود. شیعیان حضرت همیشه باید دنبال‌ «ترین‌ها» باشند و در هر چیزی پیشگام و طلایه‌دار و مقدّم باشند.

راهکار دستیابی به نصایح امام صادق (علیه السلام)

اگر بخواهیم به همه‌ی این چیز‌هایی که گفته شد برسیم، یک راه بیشتر ندارد و آن هم عبارت از این است که شما دائماً ارتباط خود را از نظر فکری، اخلاقی، معنوی و محبتی با حجت خدا تقویت کنید. ارتباط ما با حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، قلبی و معنوی، فکری، عقیدتی، اخلاقی، سیاسی و به تعبیری همه‌جانبه است. این را باید حفظ و نگاهداری و تقویت کرد.

امام صادق (علیه السلام) ساز و کار این ارتباط را نیز در اختیار ما گذاشته‌اند؛ چون ارتباط گاهی و در بعضی حوزه‌ها باید عینی شود و عینیت داشته باشد و عینیت، وقتی است که در نزدیک‌ترین ارتباط با نائب امام زمان باشید. اینجا واضح می‌شود که جای شما در نسبت‌شناسی شیعه کجا است. امام صادق (علیه السلام) در مورد ولایت فقیه بیانات زیبایی دارند. بنیان‌های نظام ما بر اساس اندیشه‌ی سیاسی امام صادق (علیه السلام) استوار است که از دل آن نظام‌سازی بیرون آمده است. بر اساس اندیشه‌های سیاسی امام صادق (علیه السلام) در این روزگار عجیب و غریب، نظامی با این طراوت و پویایی ایجاد شده است که امیدوارم قدر این نظام را بدانیم.

ان‌شاءالله خدا توفیق دهد که در این مسیر حرکت کنیم و خوش به سعادت شما اگر بتوانید جوانی خود را در این دستگاه فکری و ‌تربیتی سپری کنید.

یکی از بچه‌ها پرسید: ‌تربیت حماسی از کجای نظام‌ تربیتی امام صادق (علیه السلام) استخراج می‌شود؟ حضرت بار‌ها این مسئله را تأکید کرده‌اند که شیعیان ما شیر روز و راهب شب هستند.[5] حضرت در این دو جمله صفات شیعیان را خلاصه کرده‌اند که شیعیان ما مرد میدان و شجاع هستند.

اگر اتحادیه‌ی ما این هنر را داشته باشد که دسترسی نواجوانان و جوانان عزیز را به دستگاه‌ تربیتی امام صادق (علیه السلام)، تسریع و تسهیل کند، به هدف خود رسیده است. در این صورت جوانان برگزیده‌ای چون شما، نقش‌آفرینی شیرین و دل‌پذیری دارند و دعوت‌کننده و صاحب رسالت می‌شوند و به تعبیر حضرت آقا، «افسران جنگ نرم» می‌شوند.